NTỤCHA NGWAA ‘SÍ’ DỊ KA ISI SEKPỤ NTỊ NA NGWAA ÒSS N’ IGBO : ATỤTỤ AMỤMAMỤ NCHEKE

Abstract

Ụmịedemede: Nchọcha a lebara anya na ngwaa ‘si’ dị ka isi sekpụ ntị na ngwaa òsísí n’Igbo. Nsogbu nchọcha a bụ na ọ dịghị ebe e jirila atụtụ ncheke were tụchaa ngwaa ‘si’ dị ka otu n’ime ngwaa osisi e nwere n’Igbo. Ebumnobi nwa nchọcha bụ ịchọpụta ma a ga-ejinwu atụtụ amụmamụ ncheke were tụchaa isiokwu a. Ọzọ bụ ịchọpụta etu ngwaa ‘si’ siri bụrụ isi sekpụ ntị were nye ngwaa osisi ndị ọzọ. E nwetara ngwaa nchọcha site n’ịgụ akwụkwọ ọgụgụ ndị e derela n’ihe metụtara isiokwu a. E jikwa atụtụ amụmamụ ncheke were tụchaa ngwa nchọcha e nwetara n’emem nchọcha a. A chọpụtara na n’eziokwu na ‘si’ dị ka t n’ime ngwaa òss bụ nne a ga- asị na ọ bụ ya mụrụ ngwaa osisi ndị ọzọ n’ihi na onye na-asụ akpụ na-esi akpụ, onye na-amachu osikapa na-esi osikapa ebe onye na-ese agidi na-esi agidi. A chọpụtara na a ga-ejinwu atụtụ ncheke were tụchaa ngwaa osisi n’Igbo. Ọ bụghị naanị n’atụmatụ okwu ka atụtụ ncheke na-arụ ọrụ dị ka ụfọdụ chere. Ndị nchọcha na-atụ arọ ka ndị ọka n’asụsụ na ndị nchọcha ndị ọzọ were atụtụ ncheke tụchakwuo ngwaa dị ọzọ ma depụta ha n’akwụkwọ iji nyere onye ọbụla asụsụ aka ịhụ ebe e deturu ya edetu n’akwụkwọ.